Nieregulaminowe i chroniące przed zimnem mundury polowe
(1941 - 1945)
Oprócz dedykowanego umundurowania dla kobiet, pielęgniarki, podobnie, jak kobiety służące w innych formacjach wojskowych (np. Women’s Army Corps), nosiły również męskie elementy umundurowania. Szczególnie w strefie działań wojennych, poza kontynentalnymi Stanami Zjednoczonymi, gdzie dostawa nowych mundurów nie zawsze docierała na czas, pielęgniarki musiały radzić sobie z tym, co było aktualnie dostępne na wyposażeniu.
OLIVE DRAB FIELD JACKET (M-1941):
Zapotrzebowanie na krótką kurtkę polową pojawiło się wśród pielęgniarek od razu, gdy trafiły do strefy działań wojennych. Zanim jednak zaproponowano damski model kurtki polowej, do połowy 1943 roku pielęgniarki były zmuszone nosić męskie kurtki, jako substytut brakujących elementów damskiego umundurowania.
Pierwszym typem kurtki, którą otrzymały pielęgniarki była męska Olive Drab Field Jacket (M-1941). Była to krótka, sięgająca bioder kurtka polowa o legendarnym już, prostym kroju, wydawana żołnierzom we wszystkich strefach klimatycznych. Kurtka M-41 była przeznaczona do walki piechoty, wsparcia bojowego sił powietrznych oraz przeciwlotniczych. Kurtki o krótszym kroju były bardziej praktyczne nie tylko w boju, ale również podczas pracy w szpitalach polowych w bardziej surowych warunkach klimatycznych.
.png)
Jacket, Field, OD (M-1941)
Męska kurtka M-41 wykonana z woodoodpornej popeliny (niekiedy z bawełnianego diagonalu) w kolorze Olive Drab - odcień 3. Kurtka posiada podszewkę szytą z różnych rodzajów flaneli koszulowej. We wnętrzu prawej kieszeni znajdowała się metka kwatermistrzostwa, a na wysokości karku, po wewnętrznej stronie - naszyta była kwadratowa metka z rozmiarem.
Kurtka M-41 zapinana była na zamek błyskawiczny przykryty przez materiałową klapę z przodu zapinaną na sześć guzików. Oprócz tego posiadała guzik i zapięcie kołnierza – z materiałowym paskiem, dwa zapięcia na guzik z regulacją przy mankietach, dwie kieszenie z przodu, dwa zapinane naramienniki oraz dwa paski z regulacją i guzikami umocowane na plecach, poniżej linii pasa.
Powyżej:
Męska kurtka M-1941 w połączeniu z męską wełnianą koszulą i męskimi wełnianymi spodniami z paskiem. Na głowie zamiast hełmu widnieje biała chusta upięta w turban. Ubrane w ten sposób pielęgniarki często widać na zdjęciach wykonanych we Włoszech.
Powyżej:
Kurtka polowa M-1941 założona do niebieskiego munduru szpitalnego. Do naramienników kurtki przypinano dystynkcje oficerskie, a naszywkę odpowiedniej jednostki przyszywano do lewego rękawa. Taka kombinacja umundurowania była szczególnie popularna w Afryce Północnej.
Nieco odmienna – damska wersja kurtki polowej M-41 została przyjęta przez Kobiece Rezerwy Piechoty Morskiej (United States Marine Corps Women’s Reserve). Ta wersja kurtki M-1941 różniła się od męskiej krojem, nieco lepiej dopasowanym do kobiecej sylwetki oraz zapięciem z guzikami skierowanym na lewą stronę.
Jacket, Field, Women’s Reserve
Damska kurtka M-1941 wydawana kobietom służącym w rezerwie piechoty morskiej. Jest lepiej dopasowana do kobiecej sylwetki i posiada guziki po lewej stronie.
Kurtka M-1941 posiadała wiele wskazywanych przez żołnierzy wad, które nigdy nie zostały skutecznie w jej produkcji usunięte. Dawała niewystarczającą ilość ciepła i słabe możliwości kamuflażu. W związku z tym pod koniec 1943 roku wprowadzony nowy model kurtki polowej M-1943. Jednak ze względu na wcześniejszą produkcję kurtki M-1941 na dużą skalę, była ona w użyciu wśród żołnierzy i pielęgniarek nawet do końca wojny.
WINTER COMBAT JACKET (TANKER JACKET):
W warunkach zimowych chętnie noszonym elementem męskiego umundurowania wśród kobiet był Winter Combat Jacket. Kurtka pierwotnie przeznaczona dla żołnierzy oddziałów pancernych, nazywana tanker jacket, okazała się prawdziwym hitem wśród wszystkich formacji. Noszona była zarówno wśród prostych szeregowców, aż po generalicję, np. gen. Bradleya, czy gen. Leclerca.
Jacket, Combat, Winter
„Tanker Jacket”
Popularny tanker jacket z naszytymi, haftowanymi insygniami oficerskimi. Na zdjęciu są widoczne wyszyte białą nicią stopnie 1st Lt. Kurtka posiada wełniane ściągacze na rękawach i kołnierzu oraz ciepłą, wełnianą podszewkę (reprodukcja).
Wykonana z bawełny w kolorze OD3, z wełnianą podszewką, zapinana na zamek błyskawiczny, posiadała dwie kieszenie po bokach oraz wełniane ściągacze przy wykończeniu rękawów, kołnierza oraz dolnego brzegu. Doskonale sprawdziła się również wśród pielęgniarek, szczególnie w warunkach zimowych, zapewniając noszącym ją osobom dodatkowe ciepło.
Powyżej:
Prawdopodobnie najbardziej popularna kombinacja mundurowa w połączeniu z kurtką tanker jacket. Dwuczęściowy damski mundur HBT i hełm M-1, które były uzupełnione o damskie buty polowe oraz opinacze. Takie połączenie było bardzo wygodne, dość ciepłe i odpowiednie do pracy w warunkach polowych. Upodobały je sobie pielęgniarki służące we Francji czy Belgii.
Powyżej:
Kurtka tanker jacket noszona z damskimi spodniami M-1943 oraz z męską wełnianą koszulą. Taki zestaw był noszony podczas misji zamorskich II wojny światowej, w których wzięły udział pielęgniarki, np. w Anzio we Włoszech. Nakrycie głowy stanowi tu wełniana czapka jeep cap oraz hełm M-1. Na ramionach kurtki oraz na kołnierzu koszuli widać insygnia oznaczające stopień oraz przynależności do korpusu pielęgniarskiego.
Do kompletu z kurtką tanker jacket funkcjonowały spodnie czołgistów nazywane tanker overalls. Były to wykonane z bawełny i wyposażone w wełnianą podszewkę – analogicznie, jak kurtka – męskie spodnie o kroju ogrodniczek. Z przodu i po bokach zapinane na zamek błyskawiczny, z szelkami, które w drugim modelu można było odpiąć.
.png)
Trousers, Combat, Winter
(first pattern)
Pierwszy model spodni tanker overalls z regulowanymi szelkami przyszytymi do kombinezonu z przodu i z tyłu. U dołu każdej nogawki znajdują się krótkie rozcięcia ułatwiające zakładanie lub zdejmowanie spodni z założonymi butami.
.png)
Trousers, Combat, Winter
(revised pattern)
Drugi model spodni posiadał już odpinane szelki. U dołu nogawek, oprócz rozcięć, znajdowały się również zapięcia na zatrzaski. W okolicy krocza przybył dodatkowy niewielki otwór zamykany na zamek, mający ułatwić mężczyznom załatwianie się.
Ich nogawki były wyposażone w krótkie rozcięcia ułatwiające zakładanie i zdejmowanie spodni razem z butami. Spodnie i kurtkę zakładano jako dodatkową warstwę chroniącą przed chłodem na sorty wełniane lub HBT.
Powyżej:
Kurtka tanker jacket i pierwszy model spodni tanker overalls noszone na dwuczęściowy damski mundur HBT. Na ramionach kurtki widnieją insygnia oznaczające stopień wojskowy. Stopień jest jeszcze dodatkowo umieszczony na prawej stronie kołnierza koszuli HBT, z lewej natomiast pielęgniarski kaduceusz. Na lewym rękawie kurtki nałożona jest biała opaska z czerwonym krzyżem, na prawym specjalna opaska służąca do wykrywania obecności gazów bojowych. Nakrycie głowy w tym przypadku stanowi wełniana czapka jeep cap. Tego typu umundurowanie można zauważyć u pielęgniarek z 13. szpitala polowego w Normandii, krótko po inwazji.
Powyżej:
Drugi model spodni tanker overall nałożony na mundur HBT. Na wystającym kołnierzu koszuli widoczne są insygnia: po prawej stronie stopień, po lewej kaduceusz. Nakrycie głowy to hełm M-1 z namalowanym z przodu białym stopniem porucznika. Pielęgniarki służące w namiotach szpitali polowych i ewakuacyjnych chętnie korzystały z tego typu mundurów, aby zagrzać się w zimne i wietrzne dni.
WINTER COMBAT TROUSERS (TANKER OVERALLS):
MĘSKIE WEŁNIANE KOSZULE:
Podczas pierwszych misji zamorskich elementem zimowego umundurowania polowego pielęgniarek były męskie koszule wełniane w kolorze musztardowym. Wykonane z tkaniny bawełnianej lub flanelowej, z kołnierzem, który mógł być zapięty pod szyją lub rozpięty i wyłożony na sweter lub kurtkę.
Koszule były zapinane na siedem guzików z tworzywa i posiadały na piersiach dwie prostokątne kieszenie z zapinanymi prostokątnymi klapami ze ściętymi rogami. Późniejsza wersja męskiej wełnianej koszuli, która posiadała w nazwie oznaczenie Special, była również wyposażona w tzw. gas flap – specjalną materiałową wstawkę przy mankietach oraz przy kołnierzyku – mającą zapewnić ochronę przed dostaniem się pod odzież gazu bojowego.
Koszule były dostępne w wersji podoficerskiej oraz oficerskiej. Ta druga posiadała dodatkowo naramienniki wykonane z identycznego materiału, zapinane na guzik. Oba te rodzaje koszul można było spotkać u pielęgniarek służących np. we Włoszech.
Shirt, Flannel, O.D., Coat Style, Special
Męska koszula flanelowa w wersji dla żołnierzy. Przy kołnierzu oraz przy mankietach jest widoczny charakterystyczny kawałek materiału nazywany gas flap, mający chronić ciało przed działaniem gazów bojowych. Kołnierz koszuli jest rozpięty.
Shirt, Flannel, OD, Officer’s
Flanelowa koszula męska w wersji oficerskiej. Wyróżniają ją naramienniki przypinane na guziki. Koszula posiada dwie prostokątne kieszenie na piersi. Kołnierz jest zapięty.
MĘSKIE WEŁNIANE SPODNIE:
Pielęgniarki, po uprzednim zaakceptowaniu takiego wyboru przez przełożonych, decydowały się również na noszenie męskich spodni wełnianych w warunkach polowych w chłodnym klimacie. Spośród męskich modeli spodni najczęściej spotykany był wzór M-1937. Były to spodnie po raz pierwszy wypuszczone do użytku w 1937 roku z przeznaczeniem dla korpusu lotniczego, jednak w kolejnym roku zostały przyjęte w pozostałych jednostkach U.S. Army.
Przód:
Trousers, Wool, Serge, OD, Light Shade
(1937 pattern)
Męskie wełniane spodnie wzór M-1937 w jasnym odcieniu, tzw. musztardowym. Używane przez cały okres wojny w śródziemnomorskim i europejskim teatrze działań wojennych. Pielęgniarki chętnie je nosiły w chłodne dni lub w obliczu braku dostępności damskich sortów mundurowych.
.png)
Tył:
Trousers, Wool, Serge, OD, Light Shade
(1937 pattern)
Tył męskich wełnianych spodni z charakterystycznymi otwartymi kieszeniami bez klapek i guzików. Późniejsze wersje tych spodni wprowadzone w 1944
i 1945 roku były znacznie ciemniejsze i posiadały zapinane tylne kieszenie na guziki.
Spodnie te wykonywano z serży (mocnej wełnianej tkaniny) w jasnym odcieniu koloru Olive Drab, często nazywanym musztardowym. Posiadały dwie przednie kieszenie wycięte pionowo oraz dwie kieszenie tylne bez klap i guzików. W 1942 roku do spodni dodano specjalny kawałek materiału (ang. gas flap) po wewnętrznej stronie rozporka, który miał pomóc w ochronie ciała przed działaniem gazów bojowych. Zmodyfikowane spodnie były określane wzorem M-1943 a w nazwie posiadały słowo Special.
Przód:
Trousers, Wool, Serge, OD, Light Shade, Special (1943 pattern)
Przód męskich wełnianych spodni wzór M-1943. Ten model posiada dodatkowy materiał za zapięciem mający chronić ciało przed działaniem gazów bojowych.
Tył:
Trousers, Wool, Serge, OD, Light Shade, Special (1943 pattern)
Tył męskich wełnianych spodni wzór M-1943. Podobnie jak w przypadku wzoru M-1937, kieszenie są otwarte i nie posiadają klapek czy guzików.
Męskie wełniane spodnie, mimo licznych przeróbek i niewielkich zmian w kroju były noszone do samego końca drugiej wojny światowej. Późniejsze wzory M-1944 i M-1945, które charakteryzowały się ciemniejszym odcieniem i zapinanymi kieszeniami z tyłu, nie były już tak popularne wśród kobiet, ponieważ pod koniec wojny w Europie miały one już dostęp do damskich wersji wełnianych spodni (np. wełnianych ocieplaczy pod spodnie M-1943 lub spodni British-Made).
Powyżej:
Męskie wełniane spodnie noszone w połączeniu z męską wełnianą koszulą i parcianym paskiem. Koszula zawsze musiała być włożona do spodni. Na kołnierzu widoczne są insygnia typowe dla pielęgniarki z ANC: po prawej stronie stopień, a po lewej kaduceusz z literką „N“. Na manekinie widoczny jest również czepek i maska chirurgiczna. Obuwie mogły stanowić np. wysokie buty jump boots. W ten sposób ubierały się przykładowo pielęgniarki chirurgiczne służące we Włoszech.
Powyżej:
Inny przykład noszenia męskich wełnianych spodni przez pielęgniarki w Europie. Tutaj w kombinacji z damską wełnianą koszulą pierwszego wzoru, hełmem M-1 i parcianym paskiem. Tutaj obuwie mogły stanowić już damskie buty M-43. Na koszulę można było dodatkowo narzucić np. tanker jacket lub kurtkę M-41.
W warunkach polowych pielęgniarki sięgały czasem po męski wełniany sweter z wysokim, przedłużonym kołnierzem i zapięciem na pięć guzików. Zakładany na wełnianą koszulę oraz pod liner M-1943 zapewniał doskonałą ochronę przed zimnem. Wysoki kołnierz po zapięciu przyjemnie grzał szyję i twarz, a po rozpięciu można go było rozłożyć, zapewniając sobie bardziej luźny wygląd. Wykonany był w 100% z wełny czesankowej o różnej grubości splotu i w różnych odcieniach koloru oliwkowego, w zależności od modelu.
Powyżej:
Męski wełniany sweter z wysokim kołnierzem nałożony na damską wełnianą koszulę. Guziki pod szyją są rozpięte, dzięki czemu kołnierz koszuli można wyciągnąć na wierzch tak, aby widoczne były przypięte do niego odznaki.
Powyżej:
Ochronę przed zimnem rozwiązywano w trakcie wojny ubiorem w systemie warstwowym. Pierwszą warstwę stanowiła bielizna – podkoszulka z długim rękawem lub na ramiączkach, na to przychodziła koszula, później sweter lub kamizelka, liner i kurtka. Na zdjęciu widać przykład takiego ubioru „na cebulkę”: wełnianą koszulę, sweter, liner i kurtkę M-1943.
HIGH-NECK SWEATER:
Alternatywą dla swetra w chłodniejsze dni była wełniana kamizelka w kolorze oliwkowym z wycięciem w szpic. Kamizelki były często wykonywane ręcznie na drutach przez wolontariuszy i dystrybuowane przez Amerykański Czerwony Krzyż.
Sweater, Sleeveless, “V” Neck, Man’s
Męska wełniana kamizelka w połączeniu z zapiętą wełnianą koszulą, na której widoczne są insygnia, damskimi wełnianymi spodniami i wkładem do hełmu M-1.
WOOL KNITTED VEST:
OFFICER’S WOMEN’S FIELD OVERCOAT:
Okryciem wierzchnim stosowanym w chłodnym klimacie, zarówno w zestawieniu z mundurem wyjściowym, jak i polowym, był damski trenchcoat zapisany na dwa rzędy guzików i przewiązywany materiałowym paskiem z prostokątną klamrą z tworzywa sztucznego. Płaszcz był szyty z wiatroodpornej i wodoszczelnej popeliny, posiadał dwie boczne kieszenie z zapięciem na jeden guzik, regulację przy mankietach oraz chowany, rolowany kaptur, przypinany na guziki oraz posiadający wokół rantu tunel ze sznurkiem umożliwiającym lepsze jego dopasowanie wokół twarzy. Kaptur był na tyle obszerny, że mógł być noszony narzucony na czapkę lub nawet na hełm M-1.
Overcoat, Field, Women’s, Officer’s
Dwurzędowy trencz z wiatroodpornej i wodoszczelnej bawełnianej popeliny. Posiada przypinany na guziki kaptur do użytku w burzową pogodę, rozkładany kołnierz i dwie kieszenie na guziki. Oficerska wersja płaszcza ma dodatkowe naramienniki do przypięcia stopnia wojskowego.
Przypinana na guziki wełniana podpinka nie tylko izoluje przed chłodem, ale także służy jako szlafrok. Jest zarówno ciepła, jak i praktyczna.
Oficerska wersja płaszcza była wyposażona w zapinane na guziki naramienniki, do których pielęgniarki mogły przypinać swoje oficerskie stopnie wojskowe. Płaszcz mógł być noszony w zestawie z wełnianym szalikiem oraz wełnianymi lub skórzanymi, brązowymi damskimi rękawiczkami.
Powyżej:
Damski oficerski płaszcz typu trenchcoat noszony jako część munduru polowego w kombinacji z damską wełnianą koszulą, damskimi wełnianymi ocieplaczami pod spodnie M-1943 i hełmem M-1. Na lewym rękawie płaszcza widnieje opaska z czerwonym krzyżem. Taka kombinacja mundurowa jest często widoczna u pielęgniarek w Belgii, Holandii, Luksemburgu i w Niemczech w latach 1944/1945. Obuwie mogły stanowić buty polowe z opinaczami lub buty M-43.
Powyżej:
Wełniana podpinka do płaszcza miała wiele zastosowań. Na zdjęciu jest widoczna w roli szlafroka. Pielęgniarki nosiły ją na pidżamę, np. w drodze do prysznica. Na oryginalnych zdjęciach widać, że kobiety ubierały podpinkę również na mundur, zamiast swetra, albo jako okrycie wierzchnie na suknie wieczorowe w drodze na potańcówkę.
Do płaszcza dołączana była dopinana wełniana podpinka, zapinana oddzielnie na trzy guziki, której wszystkie podszewka i klapy kołnierza, a także wszystkie brzegi były elegancko wykończone lamówkami ze sztucznego jedwabiu (rayonu). Noszona oddzielnie, pełniła funkcję ciepłego i praktycznego szlafroka lub podomki z dwoma kieszeniami na przodzie oraz rozcięciem z tyłu.
